تخمین جریان رودخانه بالخلوچای با مدل‏های هوشمند

رودخانه بالخلوچای از شاخه‏های اصلی رودخانه قره‏سو بوده که زهکش اصلی منطقه نیر و اردبیل می‏باشد. سد یامچی که محل تامین آب شرب و کشاورزی منطقه اردبیل می‏باشد، بر روی این رودخانه واقع شده است. مطالعات و تجزیه و تحلیل برای یک دوره 9 ساله از ابتدای سال 1379 تا انتهای سال 1387 انجام شده است. تخمین و پیش‏بینی جریان رودخانه بالخلوچای به منظور بهره‏برداری و مدیریت منابع آب، رفتار سنجی حوضه‏های آبریز، برنامه‏ریزی‏های بلند مدت و کوتاه مدت در توسعه پایدار و ... بسیار حایز اهمیت می‏باشد. با توجه به وجود سد یامچی در پایین‏دست این حوضه که محل تامین آب شرب شهرستان‏های اردبیل و سرعین می‏باشد، پیش‏بینی جریان رودخانه مدیریت بهینه بهره‏برداری سد را باعث خواهد شد. اطلاع از نحوه تغییرات میزان دبی جریان رودخانه ها از مسائل مهم در مطالعات آبی، به ویژه مدیریت حوضه های آبریز می باشد. در دو دهه اخیر استفاده از مدل‏های هوشمند در تخمین جریان رودخانه‏ها مورد توجه محققان واقع شده است، که از آن جمله می توان به شبکه‏های عصبی مصنوعی، سیستم استنتاج عصبی- فازی تطبیقی و برنامه‏ریزی ژنتیک اشاره نمود. در این تحقیق جریان روزانه رودخانه بالخلوچای به منظور پیش‏بینی دبی روزانه، شبیه‏سازی شده و نتایج آن با داده‏های مشاهداتی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. به منظور ارزیابی کارایی هر یک از مدل‏های فوق، مقادیر مشاهداتی با مقادیر محاسباتی حاصل از مدل‏ها، به وسیله معیار‏های ضریب تبیین (r2)، جذر میانگین مربعات خطا (rmse)، نش- ساتکلیف (n-s) و خطای حجم (ver) محاسبه و مقایسه گردید و در نهایت نتایج نشان داد که مدل برنامه‏ریزی سیستم استنتاج عصبی- فازی تطبیقی به عنوان دقیق‏ترین مدل به منظور پیش‏بینی مقادیر دبی روزانه رودخانه بالخلوچای می‏باشد.